هاشم شیرازی رحمة الله علیه.

[ ش ِ م ِ ]
(اِخ)

محمّدهاشم.
از نویسندگان خوانین زندیه بود.
رضاقلی خان هدایت در مجمع الفصحاء راجع به وی مینویسد:
«نظر به فطرت پاک و طینت صافی ترک ملازمت دیوان کرد و به خدمت جناب قطب المحقّقین سیّد قطب الدّین محمّد العزیزی الفارسی که از علما و فضلا و مشایخ سلسلۀ عَلیّۀ ذَهَبیّۀ کُبرَویّه بود رسیده به تصفیه و تزکیه کوشید و بادۀ حقایق و معارف نوشیده بعد از وصول به مراتب بلند و حصول مقامات ارجمند، به مرتبۀ مُصاهِرت و خلافت سیّد اختصاص یافت و مقتدای طالبان عهد شد.
گاهی به مثنویات و غزلیات میپرداخته».
سپس هدایت این چند بیت از اشعار او را نقل کرده است:

ای دوستان، ای دوستان، رفتم ز خود من بارها
تا آنکه دیدم یار را در کسوتِ اغیارها
وحدت چو آمد در نظر کثرت شد از پیش نظر
بتها شکستم سربه سر، وارستم از زُنّارها

از همو:

هرچند نبینند عیان مهر چو خفّاش
خورشید نهان نیست ز صاحبنظری چند
غوّاص صفت غوطه در این لجّۀ توحید
خوردیم بسی تا که برآمد گهری چند

رضاقلی خان هدایت در ریاض العارفین دو مثنوی به نامهای مناهل التحقیق و ولایت نامه را نقل کرده است و از آنجمله ابیات زیر است:

چون بتابد بر دل آن نور خدا
رنگ باطل ها شود از وی جدا
شبهه و شکّ نیست در ذات قدیم
که بود محتاج اثبات ای حکیم
این ولایت راه عشق دوست ست
لُبِّ دین ست این نه قشر و پوست ست
تا نباشد جذب معشوقان ز پیش
عاشقان کی بگذرند از جان خویش؟
شاخ جنبان بینی اما باد نه
برگ رقصان بینی و شمشاد نه
جمله عالم همچو جامی پُرشراب
عکس خورشید ست کافتاده در آب
جمله ظلمت دیده و انوار نه
عکسها بینند روی یار نه
نقشها بینی تو و نقّاش نه
دانه ها بینی و دانه پاش نه ...

قطب الدّین شیرازی رحمة الله علیه

[ ق ُ بُد دی ن ِ ]
(اِخ)

محمد حسینی ذهبی، معروف به قطب الاقطاب. از بزرگان عرفا و مشایخ سلسلۀ ذهبیه است.
او راست:
١- ارجوزة فی شرح حدیث امیرالمؤمنین : ان فساد العامه من الخاصه ... الخ.
٢- ارجوزة فی الصرف.
٣- ارجوزة فی العوامل النحویة.
٤- ارجوزة فی الفقه و الاصول و الموازین الشرعیه.
٥- انوار الولایة.
٦- شمس الحکمة.
٧- فصل الخطاب.
٨- قصیدۀ عشقیه.
٩- کنزالحکمة.
١٠- نورالهدایة.
وی به سال ١١٠٣ ه.ق. درگذشت.
(ریاض العلماء)
(الذریعة)
(ریحانة الادب).